Co to jest lęk? Narastający kryzys

Zaburzenia lękowe to narastający problem, który został spotęgowany w trakcie pandemii. Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje na 25 proc. wzrost liczby diagnozowanych zaburzeń lękowych w populacji ogólnej. Czym właściwie jest lęk? To naturalna reakcja organizmu, związana z biologią naszego ciała. Mówiąc najprościej, jest to naturalna odpowiedź naszego ciała na zagrożenie – uczucie przypływu adrenaliny, które uruchamia reakcję „walcz lub uciekaj”. Zaburzenia lękowe i ataki paniki pojawiają się wtedy, gdy organizm nieadekwatnie reaguje na sytuacje, czasem nawet wtedy, gdy nie ma realnego zagrożenia.

Objawy lęku mogą obejmować:

• przyspieszone bicie serca,
• duszności,
• suchość w ustach,
• nadmierne pocenie się,
• tiki,
• nadpobudliwość,
• wzmożona czujność.

Aby lepiej zrozumieć osoby, które zmagają się z wyniszczającymi skutkami zaburzeń lękowych, kluczowe jest odróżnienie ich od codziennych stresorów, takich jak zdenerwowanie przed prezentacją czy uczucie „motyli w brzuchu” przed spotkaniem, czy naturalny lęk przed zmianą, nowością lub podjęciem decyzji. To normalne reakcje organizmu.

Kiedy lęk staje się zaburzeniem?

Zaburzenia lękowe pojawiają się, gdy lęk występuje częściej niż przeciętnie i zaczyna znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Mogą one mieć wyniszczający wpływ na osobę, utrudniając wykonywanie podstawowych obowiązków i prowadząc do poczucia wykluczenia, co dodatkowo potęguje negatywne odczucia. Co więcej, w zaburzeniach lękowych , uczucie niepokoju i lęku nie zawsze jest uzasadnione, wynikające z jednoznacznej przyczyny, zdarzenia, czy okoliczności. Mamy do czynienia z tzw. lękiem „wolno płynącym”, co oznacza, że osoba z rozpoznanym zaburzeniem lękowym doświadcza lęku niemal cały czas, lęku niezwiązanego z czynnikami zewnętrznymi.

Zaburzenia lękowe mogą przybierać różne formy. Oto kilka najczęściej spotykanych:

• Uogólnione zaburzenie lękowe (GAD): Osoby z tym zaburzeniem stale się czymś martwią, co uniemożliwia im czerpanie radości z codziennego życia.
• Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD): Przewlekłe, wyniszczające zaburzenie, które charakteryzuje się nawracającymi myślami i kompulsywnymi zachowaniami.
• Zaburzenie lęku społecznego: Osoby z tym zaburzeniem odczuwają intensywny lęk przed oceną innych i doświadczają paraliżującego niepokoju w sytuacjach społecznych.
• Inne typy to m.in. fobie specyficzne, zespół stresu pourazowego (PTSD) oraz zaburzenie paniczne.

Lęk w pracy

Lęk związany z pracą gwałtownie wzrósł. Pracownicy i menedżerowie szukają rozwiązań, a ci drudzy coraz częściej zwracają się ku narzędziom cyfrowym, aby lepiej zarządzać swoimi zespołami.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zaburzenia lękowe i depresyjne kosztują globalną gospodarkę ponad 1 bilion dolarów rocznie z powodu utraconej produktywności. Ponadto, badania McKinsey Health Institute (2023) wykazały, że 60% pracowników na całym świecie odczuwa silny stres w pracy, a 25% doświadcza chronicznego lęku. W szczególności, sektor korporacyjny oraz branże o wysokiej presji, takie jak technologia, finanse czy ochrona zdrowia, wykazują rosnące wskaźniki problemów ze zdrowiem psychicznym.

Firmy coraz częściej wdrażają cyfrowe narzędzia zarządzania stresem i lękiem, aby wspierać swoich pracowników. Na przykład, platforma Udemy for Business odnotowała wzrost zainteresowania kursami zarządzania lękiem o niemal 4000%, a Oracle & Workplace Intelligence wskazuje, że 76% pracowników oczekuje większego zaangażowania organizacji w ochronę ich zdrowia psychicznego.

W obliczu tych wyzwań, skuteczna strategia zarządzania zdrowiem psychicznym w miejscu pracy staje się kluczowym elementem budowania efektywnego i zaangażowanego zespołu.

Objawy lęku związanego z pracą

• Nadmierne i irracjonalne zamartwianie się
• Problemy z koncentracją
• Bezsenność
• Nadmierne pocenie się
• Przewlekłe zmęczenie i uczucie wyczerpania
• Bóle głowy
• Uczucie napięcia i niepokoju

Skutki lęku w pracy

• Spadek wydajności i jakości pracy
• Zmniejszone zadowolenie z pracy
• Negatywne skutki dla życia osobistego
• Poczucie samotności i izolacji
• Możliwość rozwinięcia klinicznego zaburzenia lękowego lub syndromu wypalenia zawodowego

Statystyki dotyczące lęku w pracy

Globalne statystyki wskazują na to, że 33,7% światowej populacji cierpi na jakiegoś rodzaju zaburzenia lękowe w ciągu swojego życia.

• 76% osób uważa, że ich firma powinna robić więcej, aby chronić zdrowie psychiczne pracowników (źródło: Oracle).
• 85% osób twierdzi, że problemy psychiczne w pracy (np. lęk) wpływają na ich życie prywatne (źródło: Oracle).
• 1 bilion USD – Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że zaburzenia lękowe i depresyjne kosztują globalną gospodarkę 1 bilion dolarów rocznie z powodu utraconej produktywności (źródło: WHO).

Jak wspierać pracowników w walce z lękiem w miejscu pracy?

Regularne rozmowy z zespołem

Jako menedżer możesz czuć się niepewnie, poruszając temat zdrowia psychicznego, ale wielu pracowników ceni sobie takie rozmowy. Ważne jest, aby zaznaczyć, że rozmowy te odbywają się ze wszystkimi członkami zespołu, aby uniknąć poczucia wyobcowania. Regularne rozmowy pomagają przełamać bariery i mogą przynieść długoterminowe korzyści. Pamiętaj, że to, jak ktoś czuje się dzisiaj, może się zmienić już jutro.

Okazywanie empatii

Choć może to brzmieć jak banał, regularne, drobne akty współczucia mają ogromne znaczenie. Profesor Jane Dutton z University of Michigan, współautorka książki Awakening Compassion at Work, podkreśla, że „zmęczenie współczuciem” jest realnym zjawiskiem. Wielu menedżerów w czasie pandemii przyjęło na siebie dodatkową odpowiedzialność za dobrostan swoich zespołów. Jednak bycie empatycznym menedżerem przynosi obopólne korzyści – wspierając zespół, jednocześnie wzmacniasz siebie.

Łączenie pracowników z odpowiednimi zasobami

Nie zawsze musisz mieć wszystkie odpowiedzi – i to jest w porządku. Kluczowe jest jednak, aby wiedzieć, gdzie skierować pracowników po wsparcie. Sprawdź, jakie zasoby w zakresie zdrowia psychicznego oferuje Twoja firma – może to być dostęp do specjalnych programów lub platform wellbeingowych. Być może warto rozważyć dedykowane rozwiązania typu warsztaty z radzenia sobie ze stresem czy lękiem.

Pierwsza pomoc psychologiczna w miejscu pracy

Dane pokazują, że poziom lęku wśród pracowników wzrósł o 55%, dlatego firmy powinny rozważyć wprowadzenie pierwszej pomocy psychologicznej w organizacji. Przez lata firmy inwestowały w szkolenia z pierwszej pomocy fizycznej – teraz nadszedł czas, aby wdrożyć podobne programy dla zdrowia psychicznego.

Posiadanie zespołu pracowników przeszkolonych w zakresie pierwszej pomocy psychologicznej pozwala na:

• rozpoznawanie wczesnych objawów lęku,
• zadawanie odpowiednich pytań,
• zapewnienie bezpiecznej przestrzeni do rozmowy,
• skierowanie pracowników po profesjonalne wsparcie.

Tego typu inicjatywy mogą przynieść ogromne korzyści zarówno pracownikom, jak i całej organizacji.

SYGNAŁ ALARMOWY

Okolicznościami, które powinny wzbudzić czujność przełożonych, menedżerów i liderów są znaczne, obserwowane zmiany w zachowaniu pracownika. Zaburzenia lękowe mogą prezentować się w różnorodnych zachowaniach, jest to spektrum objawów, mogących przebierać skrajne postawy. Warto zainteresować się dobrostanem pracownika, gdy widzimy znaczącą zmianę w jego postawie, na przykład wycofanie się z interakcji, obniżenie motywacji, maskowanie emocje, będąc do tej pory zaangażowanym i chętnie podejmującym się realizacji powierzonych zadań.

Podsumowanie

Lęk  w pracy to realne wyzwanie, które wpływa zarówno na produktywność, jak i jakość życia pracowników. Firmy powinny aktywnie wspierać swoich pracowników poprzez edukację, rozmowy, empatię oraz zapewnienie dostępu do zasobów i specjalistów. Inwestycja w zdrowie psychiczne zespołu nie tylko poprawia atmosferę w pracy, ale również przynosi wymierne korzyści dla organizacji jako całości.

Źródła:

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.31887/DCNS.2015.17.3/bbandelow