Kilka słów o piersiach
„Nie badam się, bo jeszcze coś mi znajdą…” – gdybym za każdym razem, kiedy to słyszę dostawał dzień urlopu, nie musiałbym pracować do końca życia.
Niestety w społeczeństwie pokutuje obawa przed rozpoznaniem choroby nowotworowej podczas badań profilaktycznych, przez co zbyt często spotykamy się z opóźnianiem diagnozy, a w efekcie pogorszeniem rokowania i wzrostem agresywności terapii.
Każdego dnia na świecie tysiące kobiet słyszą diagnozę nowotworu.
Rak piersi stanowi w Polsce 23% wszystkich zachorowań i jest odpowiedzialny za ok 14% zgonów z powodu nowotworów złośliwych. Według szacunków, każdego roku na świecie rozpoznaje się ok 1 700 000 przypadków raka piersi.
Polska wciąż nie prezentuje najlepszych statystyk chorobowych w tej materii, jednak uwagę zwraca ich wiele mówiący układ. Wciąż notuje się wysoką śmiertelność z powodu raka piersi, jednak jednoczęsnie jesteśmy w gronie krajów o najniższej rozpoznawalności – co z tego wynika?
Nie jest to kwestia złych metod leczenia. Niestety za taki stan rzeczy odpowiada niski odstetek pacjentek wykonujących badania profilaktyczne. Wciąż zmagamy się m.in. z bardzo niskim odsetkiem Pań zgłaszających się do programu przesiewowej mammografii.
Czy rak piersi jest uleczalny?
Tak. Rozpoznanie nowotworu złośliwego piersi nie jest wyrokiem! Z każdym dniem na świecie powstają i udoskonalane są nowoczesne metody leczenia, pozwalające na skuteczną terapię i powrót do normalnego życia. Wczesne rozpoznanie choroby radykalnie zwiększa szansę na sukces leczenia.
Czy rak piersi to zawsze mastektomia?
Mastektomia jest wciąż powszechną i skuteczną metodą leczenia nowotworów piersi, jednak nie jedyną! Wczesne rozpoznanie choroby pozwala na rozważenie małoinwazyjnych metod leczenia chirurgicznego, w tym zabiegów oszczędzających.
Rak piersi a profilaktyka
Zacznij od siebie.
Jednym z bardzo ważnych elementów dbania o własne zdrowie i wczesnego wykrywania chorób jest samokontrola.
Poznaj swoje ciało.
Pamiętaj o roli regularnego samobadania piersi. Wiele pacjentek mówi, że nie bada piersi bo nie umie tego robić albo wyczuwa w nich liczne zgrubienia i nie jest w stanie zidentyfikować nieprawidłowości. Te liczne „kulki” jak nazywają to pacjentki, to najczęściej tkanka gruczołowa, która zależnie od budowy piersi może być wyraźnie wyczuwalna w postaci licznych „gronek” i budzić zniekształcać obraz w głowie pacjentki. Pamiętaj jednak, że badając się regularnie, poznajesz swoje ciało i dzięki stworzeniu w głowie swoistej „mapy”, będziesz w stanie łatwiej wychwycić nieprawidłowości i odchylenia od dotychczasowego wyglądu gruczołu.
Jak podają badania naukowe, samobadanie piersi cechuje się dużym odsetkiem błędów ze strony pacjentek, a jedynie 2-3% kobiet wykonuje to badanie poprawnie, po upływie roku od preprowadzenia instruktażu.
Czy to znaczny, że nie warto się badać?
NIE! Te same badania podkreślają, że regularne wykonywanie badań zwiększa rozpoznawalność choroby na wczesnych etapach, zmniejszając w ten sposób częstość rozpoznawania w zaawansowanym stadium z przerzutami do węzłów chłonnych pachowych.
Jeżeli nie masz pewności jak wykonać badanie, poproś o instruktarz swojego ginekologa, położną lub lekarza rodzinnego, ewentualnie skorzystaj z dostępnych szkoleń w internecie, czy podczas akcji profilaktycznych.
Kolejnym niezwykle ważnym krokiem jest regularne poddawanie się badaniom ultrasonograficznym. Badanie USG jest obecnie standardem wykrywania zmian chorobowych i pozwala na uchwycenie patologii na bardzo wczesnym etapie, dającym szansę na całkowite wyleczenie.
Jak często wykonywać badanie USG?
Badanie USG należy wykonywać co 12 miesięcy, lub częściej w przypadku niepokojących objawów lub dolegliwości. Podczas tego rodzaju badania wykorzystywane są ultradźwięki i nie ma ryzyka narażenia na szkodliwe formy promieniowania. Sama procedura jest stosunkowo krótka i bezbolesna, a wynik w większości wypadków dostępny jest natychmiast po jej zakończeniu.
Zaleca się, aby pierwsze profilaktyczne badanie USG piersi wykonać ok 20 roku życia, a po 25 roku życia wykonywać je regularnie 1 x w roku.
Czy wykonywać mammografię?
Badanie mammograficzne jest wciąż niekwestionowanym królem profilaktyki chorób nowotworowych piersi, i nie może być zastąpione przez USG, jednak w najbliższych latach, z racji rozwoju technologii ultrasonograficznej trend ten może ulec zmianie.
Regularne badanie mammograficzne zalecane jest co 2 lata pomiędzy 40, a 50 rokiem życia oraz 1 x w roku po ukończeniu 50 roku życia.
Idealnym rozwiązaniem jest wykonywanie badania mammograficznego oraz ultrasonograficznego, celem zestawienia możliwości obydwu procedur i zwiększenia szansy na wczesne, skuteczne rozpoznanie choroby.
Czy mammografia szkodzi?
Nowoczesne mammografy cyfrowe emitują znikome ilości promieniowania rentgenowskiego, które stanowią ułamek dawki promieniowania jaką przyjmujemy w związku z samym faktem zamieszkiwania ziemskiej planety, zawieszonej w przestrzeni kosmicznej. Budzący niepokój dyskomfort, zgłaszany przez część kobiet, związany z uciskiem piersi podczas samej procedury, nie niesie za sobą istotnego ryzyka zdrowotnego.
Zalecono mi biopsję, czy to znaczy że mam raka?
Nie! Sam fakt zalecenia biopsji nie oznacza rozpoznania nowotworu złośliwego. Badanie histopatologiczne, przeprowadzane w tym wypadku metodą biopsji cienkoigłowej lub, coraz częściej, biopsji gruboigłowej jest metodą diagsnostyczną o bardzo dużej dokładności i w przypadku wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości podczas badań obrazowych, najlepszym rozwiązaniem jest weryfikacja histopatologiczna. Takie rozwiązanie pozwala na uniknięcie niepotrzebnego wydłużania okresu do rozpoczęcia prawidłowego leczenia choroby nowotworowej. Pamiętaj, że każdorazowo biopsja jest efektem indywidualnej decyzji lekarza prowadzącego, opartego o konkretny obraz kliniczny.
„Rak nie lubi noża/igły” czy biopsja nie spowoduje rozwoju choroby?
Prawidłowo przeprowadzona procedura biopsji nie niesie za sobą poważnego ryzyka rozsiewu potencjalnej choroby nowotworowej, a sam fakt „ukłucia” zmiany nie spowoduje jej przeistoczenia w proces złośliwy, jeżeli wyjściowo mieliśmy do czynienia ze zmianą o charakterze łagodnym.
Pamiętaj! Nie obawiaj się badań. Badania profilaktyczne to najskuteczniejsza metoda rozpoznawania wczesnych, bezobjawowych lub skąpoobjawowych postaci nowotworu złośliwego, pozwalająca na wdrożenie możliwie najskuteczniejszego leczenia i dająca szansę po powrót do zdrowia.
Bibliografia:
Bojakowska, Urszula Jolanta, Paweł Kalinowski, and Marta Kowalska. „Epidemiologia i profilaktyka raka piersi= Epidemiology and prophylaxis of breast cancer.” Journal of Education, Health and Sport 6.8 (2016): 701-710.
Męskie sprawy – jądra i prostata
Podczas badań USG jąder niezliczoną ilość razy słyszałem z ust 40 latka słowa „ stwierdziłem, że w tym wieku już powinienem się zbadać”
Jakież zaskoczenie maluje się na twarzy pacjenta, kiedy słyszy, że tak naprawdę miał ogromne szczęście, bo szczytowy wiek zachorowań na raka jąder ma już za sobą.
Najwięcej przypadków raka jąder notuje się u mężczyzn pomiędzy 15, a 40 rokiem życia i to oni powinni przywiązywać szczególną uwagę do profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób jądra.
Czy to znaczy, ze po 40 roku życia temat już mnie nie dotyczy?
Absolutnie nie! Jednocześnie zawsze powtarzam, że potencjalne ryzyko zachorowania jest dotąd, dokąd pacjent posiada jądra. Nie należy zatem zaniechać profilaktyki przez całe życie.
Rak jądra jest najczęstszym nowotworem w grupie młodych mężczyzn i wg danych, każdego roku 8 na 100 000 polskich mężczyzn otrzymuje taką diagnozę.
Czy rak jąder jest uleczalny?
Tak. Rak jąder, w przypadku wczesnego rozpoznania jest jednym z lepiej rokujących rodzajów nowotworu złośliwego i w takich przypadkach możemy uzyskać przeżycie 5-letnie od chwili rozpoznania, na poziomie 95-100%.
Jak rozpoznać nowotwór jąder?
Podobnie jak w przypadku raka piersi u kobiet, tak w tym przypadku bardzo ważną rolę pełni samokontrola i umiejętność samobadania jąder. Każdy mężczyzna od wieku nastoletniego, powinien regularnie oceniać swoje jądra i umiejętnie sprawdzać je pod kątem nieprawidłowości.
Każdy mężczyzna powinien przynajmniej 1 raz w miesiącu wykonać samobadanie jąder i zawartości worka mosznowego. Najlepiej wykonywać to po lub w trakcie kąpieli, kiedy skóra worka mosznowego jest rozluźniona i jądra są dostępne badaniu w maksymalnym zakresie. Pamiętaj aby każde jądro badać oddzielnie, sprawdzając palcami całą jego powierzchnię, oceniając czy obrys narządu jest gładki, czy nie pojawiły się guzki lub nierówności, czy jądro nie uległo powiększeniu, czy nie stało się bolesne oraz czy jego masa nie zmieniła się i nie odbiega znacząca od drugiego jądra. W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości lub odchyleń, należy zgłosić się do lekarza i zazwyczaj wykonać uzupełniające badanie USG.
Czy jest sens robić USG jąder?
Jak najbardziej tak. Jak donoszą badania, przerażająco często dochodzi do sytuacji, w których pierwsze odczuwalne objawy pojawiają się i są związane już z etapem wystąpienia przerzutów nowotworu do innych narządów – sytuacja taka dotyczy nawet 14% chorych. Nawet u 75% chorych rozpoznanie zostało postawione tylko dzięki badaniu USG i nie było związane z wystąpieniem objawów.
Badanie USG pozwala na wykrycie nawet bardzo małych patologii, które odpowiadają najwcześniejszym stadiom zaawansowania, dzięki czemu radykalnie zwiększa się szansa całkowitego wyleczenia.
Czy USG jąder boli?
Badanie USG jąder jest badaniem krótkim i nieinwazyjnym, a także bezbolesnym. Powierzchowne położenie jąder w worku mosznowym powoduje, że są one dobrze dostępne badaniu i sama procedura nie jest zbyt skomplikowana. Najczęstszą barierą jest poczucie wstydu ze strony badanego, jednak należy pamiętać, że badanie wykonywane jest przez lekarzy, dla których ludzkie ciało nie ma tajemnic i nagość oraz obcowanie z intymnością pacjenta nie różni się niczym od innych badań, jak osłuchiwanie płuc czy badanie gardła.
Badanie USG zakończone jest wydaniem opisu przez lekarza wykonującego badanie i pozwala na szybkie podjęcie dalszych kroków, jeżeli takie są konieczne.
Jak często wykonywać badanie USG?
W rozumieniu profilaktycznym, takie badanie należy wykonywać co 12 miesięcy lub częściej w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów lub zmian.
Czy można żyć normalnie z jednym jądrem?
Rozpoznanie choroby nowotworowej jądra zwykle związane jest z leczeniem chirurgicznym i może mieć formę orchidektomii, czyli usunięcia jądra ze zmianą patologiczną. Wielu pacjentów obawia się o funkcjonowanie po usunieciu jądra, jednak należy w tym miejscu podkreślić, że posiadania jednego sprawnego jądra jest w znakomitej większości przypadków w zupełności wystarczające do prawidłowego funkcjonowania i nie skutkuje istotnymi klinicznie zaburzeniami hormonalnymi, a nawet nie ma negatywnego wpływu na możliwość posiadania potomstwa. W kwestiach estetycznych, istnieją także możliwości wszczepienia protezy jądra, dzięki której wizualnie bardzo trudno jest zauważyć różnicę ze stanem sprzed operacji.
Czy USG jąder jest szkodliwe?
Badanie USG czyli ultrasonografia jest badaniem wykorzystującym ultradźwięki i nie wykorzystuje szkodlwych form promieniowania, dlatego badanie jest bezpieczne nawet jeśli dotyczy tak wrażliwych struktur jak jądro.
Czy badanie USG wykrywa tylko raka?
Nie. Badanie USG służy do wczesnego wykrywania zmian nowotworowych ale pozwala także na ocenę potencjalnych zmian pourazowych, ukrwienia jądra oraz struktur naczyniowych takich jak splot wiciowaty – poszerzenie naczyń splotu wiciowatego zwane żylakami powrózka nasiennego, jeżeli nie jest odpowiednio leczone może mięc negatywny wpływ na funkcję jądra, w tym płodność mężczyzny. Podczas badania oceniana jest także cała zawartość moszny i ewentualnie struktur sąsiednich, co pozwala m.in. na rozpoznanie niektórych przepuklin.
Pamiętaj! Regularne samobadanie jąder oraz regularne wykonywanie profilaktycznego badania USG pozwala na wczesne rozpoznanie chorób nowotworowych oraz ewentualnie innych patologii, których odpowiednie leczenie niesie szansę całkowitego wyleczenia.
„ Czy ja już mam prostatę?”
To jedno z częstych pytań jakie słyszę z ust pacjentów. Początkowo widzę niepokój na twarzy, kiedy stanowczo odpowiadam, tak na pewno ma Pan prostatę!
Prostata, czyli gruczoł krokowy jest w anatomii prawidłowej elementem ciała każdego mężczyzny. Pełnie niezwykle ważną rolę w zakresie funkcji seksualnych i rozrodczych, a jej wydzielina stanowi niezwykle ważny składnik męskiego nasienia.
Niestety ma też swoje wady. Powszechnym schorzeniem dotykającym nawet co drugiego mężczyznę po 55 roku życia jej łagodny przerost gruczołu krokowego, mogący skutkować problemami z oddawaniem moczu, częstomoczem, tendencją do zakażeń układu moczowego, a nawet, w skrajnych przypadkach, całkowitym zatrzymaniem odpływu moczu z pęcherza, wymagającym pilnego zabiegu wprowadzenia cewnika moczowego lub metod chirurgicznych.
Równie niepokojący jest wzrost częstości zachorowań na nowotwór złośliwy prostaty, który jest szczególnie niebezpieczny u młodych mężczyzn. Notowane są przypadki zaawansowanego raka prostaty już u mężczyzn w 3 dekadzie życia.
Jak badać prostatę?
Ważnym aspektem jest obserwacja własnego organizmu i w przypadku wystąpienia niepokojących objawów, wczesne zgłoszenie się do lekarza urologa lub lekarza rodzinnego.
Badanie gruczołu krokowego odbywa się zazwyczaj poprzez tzw. badanie per rectum, kiedy lekarza palpacyjnie, z dostępu przez odbyt, ocenia palcem strukturę, wielkość i spoistość prostaty. Badanie chociaż przez wielu uważane za wstydliwe, jest procedurą powszechną, krótką i zazwyczaj całkowicie bezbolesną. Pacjent podczas badania może jedynie odczuwać krótkotrwały dyskomfort związany z koniecznością wprowadzenia palca do odbytu.
Innym badaniem, wykonywanym zwykle przez urologów jest badanie USG przezodbytnicze, które wykonuje się z zastosowaniem specjalnej sondy i pozwala ono na dokładną ocenę struktury gruczołu.
Jeżeli istnieje taka konieczność lekarz może zalecić uzupełnienie o badanie rezonansem magnetycznym lub tomografią komputerową.
Gruczoł krokowy, przy odpowiednim przygotowaniu pacjenta, jest zwykle dostępny obrazowaniu USG podczas standardowego badania USG jamy brzusznej, wykonywanego przez powłoki brzucha. Badanie to nie jest zbyt dokładne, jednak zwykle pozwala na wstępną ocenę wielkości prostaty i ewentualnych widocznych patologii.
Badanie PSA. PSA nie ma nic wspólnego z weterynarią Jest to badanie poziomu specyficznego antygenu sterczowego ( PSA), które pozwala na ocenę funkcji gruczołu krokowego i jest bardzo dobrym narzędziem do przesiewowego, wczesnego wykrywania patologii takich jak przerost lub nawet nowotwór złośliwy.
Oznaczenie takie wykonywane jest z krwi żylnej, która uzyskiwana jest standardową metodą pobrania jak w przypadku wielu innych badań laboratoryjnych, takich jak morfologia krwi obwodowej.
Czy prostatę można leczyć?
Leczenie chorób gruczołu krokowego zależy od rodzaju schorzenia i obejmuje metody farmakologiczne oraz chirurgiczne. Jak w wielu innych przypadkach, wczesne rozpoznanie patologii pozwala na ograniczenie inwazyjności terapii i ułatwia postępowanie lecznicze.
Jak często się badać?
Badanie profilaktyczne powinno być wykonywane przynajmniej 1 raz w roku lub częściej, w przypadku wystąpienia niepokojących dolegliwości lub zaleceń lekarskich.
Pamiętaj! Dbaj o kondycję swojej prostaty, aby móc cieszyć się zdrowym i szczęśliwym życiem.
Bibliografia:
Rębiałkowska-Stankiewicz, Małgorzata, Magdalena Gajewska, and Jacek Mianowski. „Działania profilaktyczne ukierunkowane na nowotwór jądra mężczyzn w wieku 15–40 lat. Promocja kampanii „Odważni wygrywają”–doświadczenia toruńskie.” Pomeranian Journal of Life Sciences 65.1 (2019).
Brzozowska, Joanna, et al. „Zapotrzebowanie na edukację z zakresu profilaktyki nowotworu jądra w grupie młodych mężczyzn-badania wstępne.” Journal of Education, Health and Sport 5.7 (2015).
Naukowy, Komitet. „Przerzuty jako pierwszy objaw u chorych na raka jądra Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1993/46/4.”
Z sercem do serca
Układ sercowo-naczyniowy, zwany inaczej układem krążenia to jeden z fundamentów funkcjonowania ludzkiego organizmu udoskonalany przez wieki ewolucji. Niestety pomimo tego, nie jest pozbawiony niedoskonałości, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka.
Układ krążenia, w ogólnym ujęciu składa się z serca, będącego swego rodzaju pompą ssąco-tłoczącą oraz wielokilometrowej sieci naczyń żylnych i tętniczych, dzięki którym wszystkie potrzebujące komórki mogą otrzymać niezbędny do życia tlen oraz składniki odżywcze, a także pozbyć się produktów metabolizmu lub rozprowadzić po organizmie wyprodukowane substancje regulujące.
Układ sercowo-naczyniowy, jako forma układu hydraulicznego rządzi się prawami biologii ale także fizyki. Warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu jest m.in. zachowanie prawidłowego ciśnienia oraz średnicy i elastyczności naczyń krwionośnych.
Czy choroby serca mnie dotyczą?
Choroby serca dotykają ludzi w każdym wieku i nie są domeną jedynie osób starszych. Prawidłowy styl życia oraz działania profilaktyczne mają na celu odpowiednio wczesne wykrycie odchyleń i wprowadzenie modyfikacji stylu życia, pozwalających na uniknięcie często nieodwracalnych i niekorzystnych zmian w obrębie układu krążenia.
Wg danych Global Burden of Disease, w 2019 roku z powodu chorób układu krążenia zmarło w Polsce 95 tys. kobiet oraz 79 tys. mężczyzn, co stanowi 48,6% przyczyn zgonów wśród płci żeńskiej oraz 37,8% wśród płci męskiej.
Pamiętajmy, że choroby związane z układem krążenia to nie tylko schorzenia związane bezpośrednio z sercem. Patologie związane z naczyniami krwionośnymi, takie jak miażdżyca naczyń tętniczych, mogą prowadzić do udaru mózgu, mogącego być przyczyną niepełnosprawności czy choroby niedokrwiennej kończyn.
Co wspólnego ma oglądanie wystaw sklepowych z chorobą układu krążenia?
Zaskakujące połączenie? Tak samo jak zaskakujące i nieoczywiste mogą być objawy problemów z układem krążenia. W przypadku np. nieleczonego, wysokiego poziomu lipidów ( „cholesterolu”) wraz ze współistnieniem innych czynników ryzyka, takich jak palenie tytoniu może dojść do rozwoju miażdżycy naczyń tętniczych. W przypadku miażdżycy kończyn dolnych dochodzi do zwężenia światła naczynia i ograniczenia ilości doprowadzanej do mięśni krwi bogatej w tlen. Charakterystycznym objawem wówczas jest zjawisko tzw. chromania przestankowego, kiedy po przejściu nawet niewielkiego odcinka drogi, pojawia się dotkliwy ból mięśni kończyn dolnych, ustępujący po odpoczynku. Osoby dotknięte chorobą muszą często przerywać marsz, a przerwy te wykorzystują np. na oglądanie wystaw sklepowych, co stanowi swego rodzaju zjawisko socjologiczno-medyczne i związane jest z poczuciem „wstydu” związanego z niedomogą zdrowotną – aby nie zwracać uwagi otoczenia na swoje dolegliwości, starają się usprawiedliwić w ten sposób swoje przerwy na odpoczynek.
Jak zapobiegać chorobom układu krążenia?
Kondycja naszego układu krążenia jest niezwykle silnie uzależniona od stylu życia, w tym aktywności fizycznej, diety czy stosowania używek.
W celu zachowania możliwie najlepszej wydolności naszego serca i naczyń należy pamiętać o regularnym wysiłku fizycznym, dopasowanym do indywidualnych możliwości, obejmującym przynajmniej 30 minutowe aktywności, o umiarkowanej intensywności, minimum 3 x w tygodniu. Kolejnym ważnym elementem jest unikanie palenia tytoniu, w tym używania nikotyny w innych postaciach, a także unikanie spożywania alkoholu lub innych środków psychoaktywnych.
Oczywistym, często bagatelizowanym elementem jest stosowanie prawidłowej, zróżnicowanej diety, ograniczającej węglowodany, eliminującej cukry proste i zwiększającej podaż białka oraz kwasów tłuszczowych, mającej na celu poprawę profilu lipidowego oraz obniżenie stężenia trójglicerydów.
Jak leczyć choroby układu krążenia?
Leczenie chorób układu krążenia jest związane z indywidualnym profilem choroby i trudno ująć je w formie ogólnej. Niestety niedocenianą i niezwykle skuteczną metodą jest modyfikacja stylu życia, z redukcją czynników ryzyka – w większości przypadków, szczególnie patologii o niskim stopniu zaawansowania, może być to jedyna i skuteczna metoda terapii. W innych przypadkach najczęściej stosowane są metody farmakologiczne oraz w razie potrzeby interwencyjne.
Czy warto się badać?
Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych jest, jak w wielu innych przypadkach, jedną z najskuteczniejszych metod „leczenia” w rozumieniu znanego prawidła „lepiej zapobiegać niż leczyć”.
Odpowiednio wczesne rozpoznanie choroby lb nawet podwyższonego ryzyka jej wystąpienia, pozwala na wdrożenie działań prozdrowotnych i zmian w stylu życia, których efektem może być wydłużenie i poprawa jakości życia. Często zdarza się, że odpowiednio wczesne wdrożenie działań zapobiegawczych i naprawczych, pozwala na opóźnienie lub unikniecie stosowania leczenia farmakologicznego, a w perspektywie procedur inwazyjnych.
Co badać?
W działaniach profilaktycznych często stosowanym narzędziem jest skala ryzyka SCORE, która jest uznanym na świecie narzędziem pozwalającym na wystąpienie groźnych dla życia incydentów sercowo-naczyniowych w perspektywie 10 kolejnych lat, w oparciu o czynniki niemodyfikowalne takie jak płeć czy wiek oraz modyfikowalne, takie jak poziom cholesterolu, pełny lipidogram, palenie tytoniu czy ciśnienie tętnicze krwi.
Należy regularnie kontrolować profil lipidowy, ciśnienie tętnicze krwi, poziom glukozy, a także kwas moczowy, które stanowią składowe zespołu metabolicznego, będącego preludiów schorzeń układu krążenia.
Tego rodzaju badania należą do szybkich i minimalnie inwazyjnych procedur, opartych o pobranie krwi żylnej, a nawet badanie kropli krwi, a te kilka poświęconych minut, może owocować wieloma latami zdrowego i szczęśliwego życia!
Bibliografia:
Maćkowska-Kędziora, Agnieszka, et al. „Zmiany trendów światowych wytycznych żywieniowych w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego.” Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 5. No. 3. 2014.